به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
اِلاَّ تَثْبِيتاً لِحِكْمَتِهِ، وَ تَنْبِيهاً عَلى طاعَتِهِ، وَ اِظْهاراً لِقُدْرَتِهِ، وَ دَلالَةً عَلى رُبُوبِيَّتِهِ
بعد از آن که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها فرمودند: خداوند به خواست و مشیّت خودش هستی بخشیده است. یعنی بدون این‌که خدا به تکوین اشیاء احتیاج داشته باشد و بدون این‌که صورت سازی اشیاء، فایده‌ای برای خداوند داشته باشد؛ ادامه می‌فرمایند:
اِلاَّ تَثْبِيتاً لِحِكْمَتِهِ
مگر برای این‌که حکمت خویش را تثبیت کند. برای چه کسانی؟ برای خلق خویش که می‌شود: هدف فعلی. یعنی خداوند خلق کرد برای این‌که حکمت خودش را تثبیت کند و جایگزین کند. حکمت به معنی علم بُطلان ناپذیر و هدف‌دار می‌باشد. نکته‌ی ظریف آن است که علم هدف دارد و نه عالِم.
اِلاَّ تَثْبِيتاً لِحِكْمَتِهِ
یعنی برای خلق، داشتن حکمت توسط خداوند از خلقت را تثبیت کند؛ حال حکمت چیست؟ این است که ما عبودیّت کنیم و به کمال برسیم.
وَ تَنْبِيهاً عَلى طاعَتِهِ
خلق کرد برای این‌که ما را بیدار کند؛ موجودات را نسبت به اطاعت خودش، بیدار کند. این هدف نیز، هدف فعلی است و نه هدف فاعلی.
وَ تَنْبِيهاً عَلى طاعَتِهِ
موجودات را بر اطاعت خودش آگاه کند.
وَ اِظْهاراً لِقُدْرَتِهِ
و قدرت خویش را اظهار کند.
قدرت خویش را اظهار کند که بگوید: این من هستم؟! خیر! بلکه برای این است که خلق بداند خدا دارد و قدرت دارد و باید عبادت کند، که تمام این‌ها بر می‌گردد به همان لِيَعْبُدُونِدر آیه‌ی
وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ (1)
و در آیات دیگر هم دارد که تمام موجودات به عنوان عبودیّت و بندگی، تسبیح خدا می‌کنند.
يُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ (2)
بنابراین عبارت:
وَ إِظْهَاراً لِقُدْرَتِهِ، و دلالَةً عَلَى رُبُوبِيَّتِه
یعنی خداوند خلق نکرده است جهان را مگر برای این‌که راهنمایی نماید بر ربوبیّت و پروردگاری خویش؛ برای این‌که خلق، پروردگاری او را بشناسند.
یعنی خلق عبودیّت دارند و خداوند ربوبیّت؛ و عبودیّت هم گوهری است که درون آن، شناختِ ربوبیّت خدای متعال است. در روایات هم بیان شده است:
العُبودِیَّةُ جَوْهَرَةٌ کُنْهُهَا الرُّبُوبِیَّةُ (3)
و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها هم که می‌فرمایند:
وَ دَلالَةً عَلى رُبُوبِيَّتِهِ وَ تَعَبُّداً لِبَرِيَّتِهِ
همه‌ی این‌ها در یک زمینه هستند. خداوند متعال خلق کرده است نه به خاطر احتیاج و فایده برای خودش؛
تَعَبُّداً لِبَرِيَّتِهِ
بلکه برای مخلوقات؛ بَری یعنی مخلوق؛ بَارِئِ الْخَلَائِق یعنی خلق می‌کند.
تَعَبُّداً لِبَرِیَّتِهِ
برای این‌که لباس عبودیّت به مخلوقات خودش بپوشاند.
وَ اِعْزازاً لِدَعْوَتِهِ
و خلق کرده است برای این‌که عزّت بدهد؛ عزّت ببخشد برای دعوتی که از مردم برای عبودیّت دارد. دعوت خداوند عزیز است. این‌که خدا دعوت کرده است، این دعوت غیرقابل نفوذ است، خراب نمی‌شود. خدا همواره ما را دعوت می‌کند برای عبودیت؛ لذا می‌فرماید:
قُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ تُفْلِحُوا (4)
یا
أَدْعُوكُمْ إِلَى عِبَادَةِ اللَّهِ وَ خَلْعِ الْأَنْدَادِ وَ الْأَصْنَامِ وَ أَدْعُوكُمْ إِلَى شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه (5)
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در این‌جا می‌فرمایند:
وَ اِعْزازاً لِدَعْوَتِهِ
برای این‌که عزّت ببخشد به دعوتی که از خلق کرده است؛ برای این‌که خداوند متعال را عبادت کنند.
وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
منابع
1) الذاریات (51) آیه 56
2) جمعه (62) آیه 1
3) تفسير الصافي، ج4، ص: 365 و کتاب عبودیت جلد اول تألیف سید حسین حسینی
4) بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج18، صفحه202
5) بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج18، صفحه185
