به نام خداوند همه مِهر مِهر وَرز

درس هفتم – عبودیت

یکی از فرازهای بسیار پر معنا در خطابه ی غدیر این عبارت است " َ أُقِرُّ لَهُ عَلَى نَفْسِي بِالْعُبُودِيَّة".
من به عبودیت خداوند اقرار و اعتراف می کنم و با فریاد رسا بندگی خود را اعلام می کنم .
در مقابل عبودیت خداوند ، ربویت خدا است. هر قدر انسان احساس بیشتری در عبودیت داشته باشد ،احساس روبوبیتش نیز افزایش می یابد .
" العبوديّة جوهرة كنهها الرّبوبيّة"(1). عبودیت گوهری است که تارو پودش ربوبیت است . این ربوبیت هم دارای دومعنا است .
یکی اینکه وقتی انسان عبد شد ، رب دیگر مخلوقات می شود ( ولایت در تکوین ) . هر چقدر ما عبد خدا باشیم ، در واقع اراده و مشیت و نگاه و تصمیم و همه اینها را از دست می دهیم و در اراده و  مشیت خداوند فانی میشویم، پس تصمیمی که بر جان ما حکومت می کند ، تصمیم خداوند است .
لذا ما هم می توانیم بر اطراف حکومت کنیم ، که این حکومت بر اطراف  براساس و توسط حکومت خدا برسانند ." العبوديّة جوهرة كنهها الرّبوبيّة " دو معنی از آن قابل استخراج است : یکی – ربوبیت خدا بر ما که منجر به وجدان خدا و در نهایت وجدان فقر خود ما خواهد شد. هر چقدر خودمان را بیش وجدان کنیم  و فقر خود را دریابیم ، خدا را بیشتر وجدان می کنیم . این که می گویند" مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه‏ " (2)، بخاطر همین مطلب است .
اینکه در حالت رکوع" سبحان ربی العظیم و بحمده " می گوئیم ، وجودمان را نصف می کنیم و کوچکتر از حالت ایستاده در می یابیم . و در هنگامیکه همه چیزمان را فدا کردیم و در وجود او فانی نمودیم خدا را اعلی و بزرگتر می یابیم " سبحان ربی الاعلی و بحمده " ذکر سجده است .
در اینجا پیامبر می فرماید : " أُقِرُّ لَهُ عَلَى نَفْسِي بِالْعُبُودِيَّةِ وَ أَشْهَدُ لَهُ بِالرُّبُوبِيَّة ‏ ‏ "
اقرار به بندگی خدا و شهادت به ربوبیت خدا می دهند . شهادت بالاتر از اقرار است ، زیرا شهود یک مرتبه بالای علم است . من در را می بینم ولی شهود می کنم . الان مثلا درد دندانم را شهود می کنم . شهود یعنی علمی که عالم و معلوم با همه یک نوع اتحادی پیدا می کنند .
اتحادی که تمام معلوم پیش عالم حاضر میشود  (اصطلاح فلسفی ) . ما همواره در شهود خود ، همه معلوم ، نزد عالم حاضر نمی شود مثلا در شهود نیز ، فقط ظاهرش سمس می شود ولی در شهود خود همه وجود ما ، نزد خود ما حاضر است .
در شهود خودم ، رافت خودم و شخصیت خودم را در می یابم . یعنی شهود می کنم خودم را به تمام  معنا .
به این نوع علم ، در حقیقت علم حضوری گفته میشود . با این اوصاف باید توجه کرد که پیامبر صلی الله علیه و آله با بیان این عبارت به مقام رفیعی از خود را بیان کرده اند ، که هر ذهنی از درک آن عاجز و ناتوان است :" وَ أَشْهَدُ لَهُ بِالرُّبُوبِيَّة ‏"

 

منابع:

1- مصباح الشریعه:597
2- بحار الانوار2 : 32