درسی از خطابهی غدیر
به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
ولایت امیرالمؤمنین علیه السّلام هدیه ای الهی
خداوند متعال به پيامبر اكرم صلّی الله علیه و آله مأموریت داد تا ايشان امامت اميرالمؤمنين علیه السّلام را تبليغ كنند و پيامبر صلّی الله علیه و آله اين مأموريت را فضيلت برميشمرند و از هديههاي اختصاصي الاهي به خودشان بيان ميكنند؛ مَعاشِرَ النّاسِ، حَبانِيَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهذِهِ الْفَضيلَة.
در لغت واژهي حباء بهمعنای هبه و جایزهي اختصاصی است؛ الحِباءُ هو ما يَحبُو به الرجلُ صاحَبه و يُكرّمه به. و یا اينكه گفتهاند الحباء بهمعنای العطاء است.
پیغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله میفرمایند:
مَعاشِرَ النّاسِ، حَبانِيَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهذِهِ الْفَضيلَةِ مَنّاً مِنْهُ عَلَىَّ وَ اِحْساناً مِنْهُ اِلَىَّ وَ لا اِلاهَ اِلاّ هُوَ، اَلا لَهُ الْحَمْدُ مِنّي اَبَدَ الْآبِدينَ وَ دَهْرَ الدّاهِرينَ وَ عَلي كُلِّ حالٍ.
رسول خدا صلّی الله علیه و آله این موضوع را که مأموريت يافتهاند تا ولايت حضرت اميرالمؤمنين علیه السّلام را ابلاغ كنند و ايشان را به امامت معرفي كنند به حباء، يعني هديهي اختصاصي، تعبير ميكنند. اين نكته خيلي جالب است. بعد از آن هم ميفرمايند: مَنّاً مِنْهُ عَلَىَّ وَ اِحْساناً مِنْهُ اِلَىَّ.
يعني خدای متعال بهخاطر این مسأله هم بر ايشان منت گذاشته است و هم به ايشان احسان کرده است. آنوقت درمقابل اين نيكي و احسان كه خداوند نه تنها در امام منصوب كردنِ اميرالمؤمنين علیه السّلام، كه در تبليغ امامت ايشان هم روا داشته است. پيامبر صلّی الله علیه و آله اول اقرار ميكنند به خداوندي خدا؛ لا اِلاهَ اِلّا هُوَ.
و بعد میفرمایند اَلا لَهُ الْحَمْدُ مِنِّى اَبَدَالْآبِدينَ وَ دَهْرَالدّاهِرينَ وَ عَلي كُلِّ حال؛ بهخاطر چنين لطفي و عنايتي بايستي ايشان در همهجا و همهوقت و تمام احوال خدا را شکر کنند و حمد بگويند. برای درک بهتر معنای حبوة، حدیثی از امام کاظم علیه السلام بیان میگردد:
عَنْ سُلَيْمَانَ ابْنِ حَفْصٍ الْمَرْوَزِيِّ قَالَ سَمِعْتُ اَبَاالْحَسَنِ، مُوسَى ابْنَ جَعْفَرٍ علیه السلام، يَقُولُ مَنْ زَارَ قَبْرَ وَلَدِي عَلِيٍّ علیه السلام كَانَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ سَبْعُونَ (سبعين) حِجَّةً مَبْرُورَةً. قُلْتُ سبعين (سَبْعُونَ) حِجَّةً مَبْرُورَةً؟ قَالَ نَعَمْ، سبعيناَلفَ (سَبْعُونَاَلْفَ) حِجَّةٍ. قُلْتُ سبعيناَلفَ (سَبْعُونَاَلْفَ) حِجَّةٍ؟ قَالَ فَقَالَ رُبَّ حِجَّةٍ لَاتُقْبَلُ، مَنْ زَارَهُ اَوْ بَاتَ عِنْدَهُ لَيْلَةً كَانَ كَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِي عَرْشِهِ. قُلْتُ كَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِي عَرْشِهِ؟ قَالَ نَعَمْ، اِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ كَانَ عَلَى عَرْشِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ اَرْبَعَةٌ مِنَ الْاَوَّلِينَ وَ اَرْبَعَةٌ مِنَ الْآخِرِينَ، فَاَمَّا الْاَوَّلُونَ فَنُوحٌ وَ اِبْرَاهِيمُ وَ مُوسى وَ عيسى، وَ اَمَّا الْاَرْبَعَةُ الْآخَرُونَ فَمُحَمَّدٌ وَ عَلِيٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ، ثُمَّ يُمَدُّ الْمِطْمَرُ فَيَقْعُدُ مَعَنَا زُوَّارُ قُبُورِ الْاَئِمَّةِ اِلَّا اَنَّ اَعْلَاهَا دَرَجَةً وَ اَقْرَبَهُمْ حبوةً زُوَّارُ قَبْرِ وَلَدِي عَلِيٍّ علیه السّلام.
سليمان ابن حفص مروزي روايت كرده است كه از حضرت ابوالحسن، موسى ابن جعفر علیهما السّلام، شنيدم كه ايشان ميفرمود هركه قبر فرزندم، على (امام رضا) علیه السّلام، را زيارت كند نزد خداي عزوجل برايش هفتاد حج مبرور ثبت است. گفتم هفتاد حج مبرور؟ فرمود: آرى، هفتادهزار حج مبرور.
گفتم: هفتادهزار حج؟ ميگويد كه ايشان فرمود چهبسا حجى كه مقبول نباشد. هركه او را زيارت كند يا كنار قبرش بماند همچون كسى است كه خداوند را در عرش او زيارت كرده باشد. گفتم همچون كسى كه خدا را در عرش زيارت كرده است؟ فرمود آرى. چون روز قيامت بشود بر عرش خداي عزوجل چهار كس از اولين و چهار كس از آخرين باشند؛ از اولين نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و آن چهار كس ديگر محمد و على و حسن و حسين.
سپس بساطى پهن كنند و زائرين قبور ائمه با ما بنشينند؛ مگر آنكه بلندترين درجهها و نزديكترين آنها به ما در عطا از آنِ زائرين قبر فرزند من، علی علیه السّلام، باشد. یعنی بالاترین درجهها و نزدیکترینها از نظر حبوة کسی است که زائر قبر علی ابن موسی الرضا علیه السّلام بوده باشد؛ حتی امام علیه السّلام اینجا
می فرمایند كه زيارت امام رضا علیه السّلام از زیارت امام حسین علیه السّلام هم بالاتر است که البته دلایل دیگري دارد.
عليايُّحال اينكه حبوة بهمعنای هدیه است؛ عطا و هديهاي اختصاصی که خداوند متعال هبه ميكند.
امیر المومنین علیه السّلام با فضیلت ترین خلق
مَعاشِرَ النّاسِ، فَضِّلُوا عَلِيّاً فَاِنَّهُ اَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدى مِنْ ذَكَرٍ و اُنْثى ما اَنْزَلَ اللَّهُ الرِّزْقَ وَ بَقِىَ الْخَلْقُ. نكتهاي كه اينجا هست همان است كه پيشتر اشاره كرده بوديم.
چون پیغمبر اسلام صلّی الله علیه و آله هم از نظر خَلق و هم به لحاظ خُلق، هم از منظر ناسوتي و هم از مرتبهي جبروتي و لاهوت، اشرف مخلوقات هستند پس آنكس كه جانشین ايشان است باید در تمام این مراتب برترينِ خلق و افضلالنّاس باشد.
لذا پيامبر صلّی الله علیه و آله میفرمایند که فَضِّلُوا عَلِيّاً. بعضی از مترجمین محترم اين عبارت را اينگونه معنا کردهاند كه فضیلت بدهید. البته چنين ترجمهاي غلط نیست اما برگردانِ کاملی نیست و تمام مطلب را نميرساند. ما اينطور معنا ميكنيم كه بالاتر بدانید، برتر بدانید.
اِنَّهُ اَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدى مِنْ ذَكَرٍ و اُنْثى ما اَنْزَلَ اللَّهُ الرِّزْقَ وَ بَقِىَ الْخَلْقُ؛ مادامکه آفرینش هست و رزق و روزي از آسمان ميرسد، علی علیه السّلام برترین است و افضل است. این نکته خيلي مهم است. به دليل آنكه پيامبر اسلام صلّی الله علیه و آله اشرف مخلوقات است جانشین ايشان بعد از خودشان ميبايست برترين و اشرف مخلوقات باشد.

منکر امام علیه السّلام و منکر امامت، ملعون و مغضوب است
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ، مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَىَّ قَوْلى هذا وَ لَمْيُوافِقْهُ. منکران امامت مورد لعن و مطرود هستند. بايد بهتفصيل دربارهي لعن و غضب صحبت بکنیم و بررسي بكنيم که چهقدر در روایات ملعون و مغضوب داریم.
و السّلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته.
خلاصه این درس:
1- امامت به جعل الهی است؛ نه به اختیار و انتخاب مردم. یکی از دلایلش این آیهای است که خداوند متعال در سوره بقره میفرماید: "إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً".
در خطابه ی غدیر هم داريم: " مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُ إِمامٌ مِنَ اللّهِ " امام باید به جعل الهی باشد و این نکته از آیات 124 بقره و از 24 سجده و 73 انبیاء برمیآید "وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا ..." و "وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا ... "
2- " قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمينَ" معلوم میشود کسانی که گنهکار باشند، به امامت نمیرسند.
3- "مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُ إِمامٌ مِنَ اللّهِ، وَلَنْ يَتُوبَ اللّهُ عَلى أَحَدٍ أَنْكَرَ وِلايَتَهُ وَلَنْ يَغْفِرَ لَهُ" خداوند هرگز توبه کسی را که منکر ولایت او باشد قبول نمی کند و او را نخواهد آمرزید "حَتْماً عَلَى اللَّهِ أَنْ يَفْعَلَ ذالِكَ بِمَنْ خالَفَ أَمْرَهُ وَأَنْ يُعَذِّبَهُ عَذاباً نُكْراً أَبَدَا الْآبادِ وَ دَهْرَ الدُّهورِ" منکر ولایت امیرالمومنین علیه السّلام و ولایت ایشان دو مورد خصوصیت دارد یک خصوصیتش این است که می شود جز هیزم های آتش جهنم و یکی هم کافر می شود. منکر ولایت کافر است و منکر ولایت وقود- وقود یعنی آتش گیره جهنم- است. در قرآن داريم: "إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ أُولئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ" پيامبر صلّي الله و عليه و آله در ادامه ميفرمايند: "فَاحْذَرُوا أَنْ تُخالِفوهُ. فَتَصْلُوا ناراً وَقودُهَا النَّاسُ وَالْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرينَ" یعنی اگر مخالفت با امیرالمومنین علیه السّلام کنید، هم کافر میشوید؛ هم آتشگیره جهنم میشوید. "وَمَنْ شَكَّ فى واحِدٍ مِنَ الْأَئمَّةِ فَقَدْ شَكَّ فِى الْكُلِّ مِنْهُمْ، وَالشَاكُّ فينا فِى النّارِ" کسی که در یکی از ائمه شک کند، در همه آنها شک کرده است؛ کسی که در ما شک کند، در آتش است. منظور از این شک، شکی است که در آن بماند و اعتنا نکند و منکر باشد.
4- "مَعاشِرَالنّاسِ، حَبانِىَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهذِهِ الْفَضيلَةِ مَنّاً مِنْهُ عَلَىَّ وَ إِحْساناً مِنْهُ إِلَىَّ وَلا إِلاهَ إِلاّهُوَ، أَلا لَهُ الْحَمْدُ مِنِّى أَبَدَ الْآبِدينَ وَدَهْرَالدّاهِرينَ وَ عَلى كُلِّ حالٍ" پیغمبر اکرم صلّي الله و عليه و آله و سلم، تبلیغ امیرالمؤمنین علیه السّلام و امامتشان را از هدیههای اختصاصی الهی به خودشان میدانند؛ در ضمن ميفرمايند خدای متعال بهخاطر این مأموريت هم به من منت گذاشته و هم به من احسان کرده است. آنگاه در برابر اين نيكي و احسان ميفرمايند: "لا إِلاهَ إِلاّ هُوَ، أَلا لَهُ الْحَمْدُ مِنِّى أَبَدَ الْآبِدينَ وَ دَهْرَ الدّاهِرينَ وَ عَلى كُلِّ حالٍ"
5- "إِنَّهُ أَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدى مِنْ ذَكَرٍ و أُنْثى ما أَنْزَلَ اللَّهُ الرِّزْقَ وَبَقِىَ الْخَلْقُ" پیغمبر صلّي الله و عليه و آله اشرف مخلوقات است، از نظر خَلق و خُلق؛ از نظر ناسوت و جبروت و لاهوت. جانشینشان نيز باید در تمام این نکتهها، افضل خلق و افضل مردم باشد. اينجاست كه ميفرمايند مادامی که آفرینش، آفرینش است و روزی از آسمان میرسد، علی افضل است و برترین است. بعد می فرمایند: منکران امامت مورد لعن و طرد هستند: "مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ، مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَىَّ قَوْلى هذا وَلَمْ يُوافِقْهُ."

|
تاریخ درج: 14/12/1396 | کد مطلب: 4 | تعداد نظرات: 0 | تعداد بازدید: 727