«وَ الْأَكْرَمُ الَّذِي تَرْجِعُ إِلَيْهِ الْأُمُورُ»
«و بخشنده ترینی است که کارها به او باز می‌گردد.»
«الْأَكْرَمُ»: کرامت و کریم به معنای عطای همراه با مجد و بزرگواری است. اگر عطا و بخشش و سخاوت همراه با منّت و تحقیر باشد، آن‌وقت به آن کرامت نمی‌گویند.
کریم به کسی می‌گویند که هم بخشنده است، هم بزرگواری می‌کند و هم مجد و عظمت دارد. خداوند نه‌تنها کریم است؛ بلکه اکرم، کریم‌تر و کریم‌ترین است.
«تَرْجِعُ إِلَیهِ الْأُمُورُ»: خداوند آن بخشنده و بزرگواری است که تمام‌کارها به او برمی‌گردد. هم اعمال به‌سوی خدا برمی‌گردد و به‌سوی او بالا می‌رود، و هم به خاطر او انجام می‌شود. نماز، روزه، کارهای اجتماعی و کارهای فردی باید به‌سوی خدا باشد.
خداوند می فرماید: ﴿ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ ﴾(1).همه‌ی سیرِ خلقت و آفرینش «إلی الله» :«به سوی خدا» است. البتّه این مطلب توجیهات و معانی مختلفی دارد.
معنای اوّل این است که جمادات به نباتات خدمت می‌کنند. نباتات به حیوانات خدمت می‌کنند. حیوانات به انسان‌ها خدمت می‌کنند و انسان‌ها «إلی الله» هستند.
معنای دوم این است که ﴿ وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبيحَهُمْ ﴾(2) همه‌ی موجودات تسبیح حمد خدا می‌کنند و فرمان خدا را انجام می‌دهند.
مانند این‌که خداوند به الکترون دستور داده که دور پروتون بچرخد. خداوند دستور داده به ساقه‌های گیاهان که به سمت نور حرکت کند. به ریشه دستور داده که به‌طرف زمین برود. این‌ها خواصّی است که هدایتشان را خداوند قرار داده است. وقتی‌که امر خدا را اطاعت می‌کنند؛ یعنی به‌سوی خدا می‌روند.
به‌سوی خدا که می‌روند، همه امور به خدا جمع می‌شود. معنای سوم این است که در روز قیامت، تمام کره‌ی زمین منتهی و منقلب به‌روز قیامت می‌شود.
در روز قیامت «إلی الله» و در معرض خدا قرار می‌گیرد. در روز قیامت کارها و شئون انسان و بعضی از حیوانات که ﴿ وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ ﴾(3)و بعضی از موجودات که ﴿ إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ * وَ اِذَ النُّجُومُ انکَدَرَت ﴾(4) همه «إلی الله» می‌شوند و همه‌ی امور به‌سوی خدا بازمی‌گردد. مالکیت‌های خصوصی که خداوند به بشر و سایر موجودات تملیک کرده بود، در روز قیامت به خدا برمی‌گردد.
والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاتُه
منابع:
1) البقرة (2): 156.
2) الإسراء (17): 44.
3) التکویر (81): 5.
4) التکویر (81): 1 - 2.
