«ألا لَهُ الْحَمْدُ مِنِّی أبَدَ الْآبِدینَ وَ دَهْرَالدّاهِرینَ وَ عَلَی کُلِّ حالٍ»

«هشدار! که تمامی ستایش‌های من در تمامی روزگاران و هر حال و مقام، ویژه‌ی اوست.»
«ألا! لَهُ الْحَمْدُ مِنِّی»:آگاه باشید! همه ی ستایش ها مخصوص خداست از سوی من.«أبَدَ الآبِدینَ»: همیشگی تا بی‌نهایت وقت. «دَهْرَالدّاهِرینَ»: هم در زمان، هم فوق زمان. ظرف حرکت موجودات فیزیکی، «زمان» است.
ظرف موجودات متافیزیکی غیر از خدا، «دَهر» است که شامل مجرّدات هم می‌شود. در قرآن کریم هم، «دَهر»به‌کاربرده شده است.
﴿ هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ ﴾(1):خداوند اوّل بِلا اوّل بوده و آخر بِلا آخر است. در اصطلاحِ فلاسفه و متکلّمین، این اوّل بِلا اوّل و این آخر بِلا آخر، اسمش «سَرمَد» است. پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در این جمله می‌فرمایند: حمد و ستایش من همیشه و در تمام زمان‌ها و در تمام فوق زمان‌ها و در تمام حالات، سزاوار خداوند متعال است. «وَ عَلَی کُلِّ حالٍ»: در حالت شدّت، در حالت داشتن و نداشتن، حالت جنگ و صلح، حالت مرگ و حیات ... . جمله‌ی «وَ عَلَی کُلِّ حالٍ» یکی از دستوراتی است که به موحّدان داده می‌شود که خدا را باید در تمامی حالات و آنات شکر و ستایش کنند.
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در مقابل این نعمت اختصاصی که به ایشان عطا شده، می‌فرمایند: «ألا لَهُ الحَمدُ مِنِّی أبَدَ الآبِدینَ وَ دَهرَ الدّاهِرینَ وَ عَلَی کُلِّ حالٍ» یعنی اگر خداوند این همه نعمت‌هایی که عطا کرده را هم نمی‌داد، بازهم در همه حال قابل‌ستایش بود و این حمدها و ستایش‌ها برای او بود.
یک معنای «لَهُ الحَمدُ» این است که اگر انسان هرکسی را که ستایش می‌کند، چون مخلوق خداست، اصل و ریشه‌ی حَمد به خدا برمی‌گردد.
وقتی در نماز می‌خوانیم: ﴿ اَلحَمدُ لِلهِ رَبِّ العَالَمِینَ ﴾، «اَلحَمدُ» به معنای «کُلُّ الحَمدِ» است؛ هرکجا که ستایشی باشد، مخصوص پروردگار رَبِّ العَالَمِینَ است.

والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاتُه
 

منابع:

1) الحدید (57): 3.