« مَعاشِرَالنّاسِ، وَ كُلُّ حَلالٍ دَلَلْتُكُمْ عَلَيْهِ وَكُلُّ حَرامٍ نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَإنِّی لَمْ أَرْجِعْ عَنْ ذالِكَ وَ لَمْ أُبَدِّلْ . ألا فَاذْكُرُوا ذالِكَ وَاحْفَظُوهُ وَ تَواصَوْابِهِ ، وَلا تُبَدِّلُوهُ وَلاتُغَيِّرُوهُ . »
«هان مردمان! شمایان را به هر روا و ناروا[حلال و حرام] راهنمایی کردم و از آن برنمی‌گردم. هان! آن‌ها را یاد آورید و نگه‌دارید و یک‌دیگر را به آن توصیه کنید و احکام خدا را دگرگون نسازید.»
کلّیات حلال و حرام‌ها را برای شما راهنمایی کردم که چه‌کار کنید. رسول خدا صلی‌الله علیه و آله در جملات قبل فرمودند که حلال و حرام بیش از آن است که در یک مجلس و در یک‌وقت بتوانم برای شما شمارش کنم؛ لذا پس از من به علی و اولاد علی مراجعه کنید.
اعتقاد شیعه بر این اساس است که تمام حلال‌ها و حرام‌ها را رسول خدا صلی‌الله علیه و آله آورده‌اند، ولی به مردم نگفته‌اند؛ بلکه به امیرالمؤمنین تا امام زمان علیهم السّلام انتقال داده‌اند. چه‌بسا اینک حلال‌ها و حرام‌هایی نزد امام زمان علیه‌السّلام باشد که هنوز ابراز نشده است.
البتّه در زمان ائمّه علیهم السّلام بعضی از احکام و معارف برای برخی از اصحابِ خاص ابراز شده است.
«فَإنِّی لَمْ أرْجِعْ عَنْ ذالِکَ وَ لَمْ أُبَدِّلْ»: من از این حلال‌ها و حرام‌ها برنمی‌گردم و تغییر نمی‌دهم. در روایت است که می‌فرمایند: «حَلالُ مُحَمَّدٍ حَلالٌ أبَداً اِلَی یَومِ القِیامَةِ وَ حَرامُهُ حَرامٌ أبَداً اِلَی یَومِ القِیامَةِ»(1).از تعبیراتی که روی آن تأکید بسیاری شده، این است که امیرالمؤمنین تا امام زمان علیهم السلام جانشینان رسول خدا صلی‌الله علیه و آله هستند در همه‌ی ابعاد شخصیّت ایشان، مگر در قانون آوری و نه قانون‌گذاری. شأن پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله قانون‌گذاری نیست، بلکه قانون آوری است.«ألا فَاذْکرُوا ذالِک»: آگاه باشید! این را به یاد بیاورید «وَاحْفَظُوهُ»: و حفظ کنید «وَ تَواصَوْابِهِ»: احکام را به یک‌دیگر توصیه کنید.
«وَلا تُبَدِّلُوهُ وَلاتُغَیرُوهُ»: و احکام خدا را تغییر و تبدیل نکنید. احکام خدا آن‌هایی بود که من گفتم، و پس از من جانشینان من از امیرالمؤمنین تا امام زمان علیهم السّلام خواهند گفت.
والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاتُه
منابع:
1) الکافی: ج 1، ص 58.
